آیا نحس بودن چهارشنبه آخر ماه صفر واقعیت دارد ؟
بحث درباره نحس بودن چهارشنبه آخر ماه صفر یکی از موضوعاتی است که در میان برخی از جوامع اسلامی رایج است. این باور، ریشه در روایات و باورهای عامیانه دارد و طی سالیان متمادی در میان مردم رواج یافته است. اما آیا این باور از نظر دینی و علمی قابل توجیه است؟ در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این موضوع و ارائه دیدگاه‌های مختلف خواهیم پرداخت.
در برخی از منابع آمده است که ماه صفر، معروف به نحوست است؛ به ویژه چهار روز آخر ماه که رحلت رسول الله صلی الله علیه و آله در آن واقع شده است. در چرایی منحوس بودن ماه صفر، دلایلی از جمله رحلت پیامبر اکرم (ص)، شهادت امام حسن (ع) و امام رضا (ع) در این ماه را ذکر می‌کنند. همچنین ابتدای ماه صفر با ورود کاروان اسرای کربلا به شهر شام مصادف است و نیز آغاز جنگ صفین در نخستین روز صفر بوده است.
در برخی از روایات اسلامی آمده است که مسلمانان از انجام کارهای مهم در ماه صفر، پرهیز کنند و برای دفع آفات و بلایای این ماه بسیار صدقه دهند. به همین دلیل مسلمانان از این ماه به عنوان ماهی نحس و بد یُمن یاد می‌کنند، چرا که در این ماه وحی قطع می‌شود. حضرت علی علیه السلام در این مورد فرموده است: با رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله چیزی قطع شد که با فوت هیچ احدی قطع نشد.
برخی از دلایل تاریخی که به این باور دامن زده‌اند عبارتند از:
رحلت پیامبر اکرم (ص):یکی از دلایل اصلی این باور، رحلت پیامبر اکرم (ص) در ماه صفر است که برای برخی، این ماه را به ماه حزن و اندوه تبدیل کرده است.
روایات مختلف: برخی روایات، به نحوست برخی از روزها و ماه‌ها اشاره دارند که ممکن است در شکل‌گیری این باور مؤثر بوده باشد.
تعبیر به صفر (خالی): برخی معتقدند که نام "صفر" به معنای خالی بودن است و این خالی بودن به نحوست این ماه تعبیر شده است.
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی: عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز در شکل‌گیری و تقویت این باور نقش داشته‌اند.
عدم وجود دلیل علمی: از نظر علمی هیچ دلیل محکمی برای اثبات نحوست یک روز خاص وجود ندارد. زمان و مکان حوادث تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارند و نمی‌توان آن‌ها را به یک روز خاص مرتبط دانست.
بررسی روایات: بسیاری از روایاتی که در این زمینه نقل شده است، سندیت تاریخی ندارند و ممکن است در طول زمان تحریف شده باشند. علاوه بر این، روایات دینی به طور کلی به ما توصیه می‌کنند که به جای توجه به روزهای خاص، به انجام اعمال نیک و پرهیز از گناه بپردازیم.
دیدگاه علما:اکثر علما و مفسران اسلامی بر این باورند که نحوست روزها و ماه‌ها یک باور خرافی است و هیچ پایه و اساس دینی ندارد. آن‌ها توصیه می‌کنند که به جای توجه به این باورها، به توکل بر خداوند و انجام واجبات و مستحبات بپردازیم.
احادیثی درباره سنگینی چهارشنبه آخر ماه صفر
عدم وجود دلیل علمی: تاکنون هیچ دلیل علمی برای اثبات نحوست ماه صفر ارائه نشده است.
تصادفی بودن حوادث:حوادث خوب و بد، در طول سال و در هر ماهی ممکن است اتفاق بیفتد و ارتباط دادن آن‌ها به ماه خاصی، از نظر علمی صحیح نیست.
تأثیر باور بر رفتار:باور به نحوست، می‌تواند بر رفتار افراد تأثیر گذاشته و باعث ایجاد اضطراب و ترس شود.
از امیرمؤمنان علی(ع) درباره روز چهارشنبه و فال بدی که به آن می‌زند و سنگینی آن، و اینکه منظور کدام چهارشنبه است، سؤال شد حضرت فرمود:
چهارشنبه آخر ماه است که در محاق اتفاق افتد، و در همین روز «قابیل» برادرش «هابیل» را کشت … و خداوند در این روز چهارشنبه تندباد را بر قوم عاد فرستاد. (تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 183)
برخی از مفسران به پیروی از روایات، آخرین چهارشنبه هر ماه را روز نحس می‌دانند و از آن به «اربعاء لاتدور» تعبیر می‌کنند و یعنی چهارشنبه‌ای که تکرار نمی‌شود.
در برخی روایات، روزهای اول، دهم و بیستم ماه صفر از ایام نحس شمرده و از سفرکردن در این روزها نهی شده است. (بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج14، ص40)
علامه طباطبایی در این مورد چنین گفته اند:
مراد از نحس، خلاف سعد است. در نتیجه ایام نحسات، یعنی روزهای شوم و روزهایی که میمنت و شگون ندارند و احتمال هم داده است که طبق قول بعضی‌ها، مراد از نحسات گرد و غباری باشد که انسان همدیگر را نبیند. (المیزان، فی تفسیر القرآن، علامه سیدمحمد حسین طباطبایی، تهران، ج 17، ص 401)
ترس از آینده:برخی از مردم به دلیل ترس از آینده و وقوع حوادث ناگوار، به این باور پناه می‌برند.
تأثیر فرهنگ و جامعه: این باور در برخی جوامع به عنوان یک سنت دیرینه پذیرفته شده است و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.
عدم آگاهی کافی:بسیاری از مردم به دلیل عدم آگاهی کافی از مبانی دینی و علمی، به این باور پایبند هستند.
توجه به آموزه‌های دینی: برای داشتن زندگی سعادتمندانه، باید به آموزه‌های اصیل دین اسلام و قرآن کریم توجه کنیم.
پرهیز از خرافات:باور به نحوست روزها و ماه‌ها از جمله خرافاتی است که باید از آن دوری کرد.
ترویج تفکر منطقی: باید تلاش کنیم تا تفکر منطقی و علمی را در جامعه گسترش دهیم.
با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که باور به نحوست چهارشنبه آخر ماه صفر هیچ پایه و اساس علمی و دینی ندارد. این باور صرفاً یک خرافه است که در طول زمان در میان مردم رواج یافته است. علما بر این باورند که هیچ روزی، به خودی خود نحس نیست و انجام اعمال نیک، بهترین راه برای دفع بلا و نحوست است. بنابراین، به جای باور به خرافات، باید به خداوند توکل کرده و به انجام اعمال نیک بپردازیم.
گردآوری: بخش مذهبی بیتوته
